Nhà nước Việt Nam đã tuyên hứa những gì với quốc tế?
Ts. Nguyễn Đình Thắng
Gần đây, một số dư luận viên gồng mình phản bác loạt bài về “Đó là phản động” bằng những lý lẽ ấu trĩ, thiếu hiểu biết như:
Liên Hợp Quốc không là gì cả để phải quan tâm.
Quốc có quốc pháp cho nên bất chấp các cam kết quốc tế.
Cả 2 lập luận ấy đều mang tính cách phản động vì nó đi ngược lại trào lưu tiến bộ của thời đại. Thuộc trào lưu tiến bộ của thời đại là các giá trị nhân quyền phổ quát mà mọi quốc gia thành viên của LHQ đều phải thừa nhận. Cũng thuộc trào lưu tiến bộ của thời đại là nguyên tắc một nhà nước phải thực thi đúng đắn và đầy đủ các điểu ước quốc tế — trong trường hợp có mâu thuẫn với quốc pháp thì phải ưu tiên thực thi điều ước quốc tế.
Hình 1 – Một phiên họp của Hội Đồng Nhân Quyền LHQ
Phản động là đi ngược trào lưu tiến bộ của thời đại
Tôn trọng các giá trị nhân quyền phổ quát, được LHQ định nghĩa trong bản Tuyên Ngôn Nhân Quyền Phổ Quát, là một phần của trào lưu tiến bộ của thời đại. Nhà nước Việt Nam khẳng định như vậy trong bản cam kết tự nguyện (A/77/276) khi ứng cử vào Hội Đồng Nhân Quyền LHQ năm 2022. Nội dung cam kết như sau:
Việt Nam trân trọng các giá trị nhân quyền
Việt Nam tin tưởng vào tính phổ quát của nhân quyền như là khát vọng chung và giá trị chung của nhân loại, về cơ bản được ghi nhận trong các tuyên bố của Liên Hợp Quốc và các điều ước quốc tế trong lĩnh vực này.
Việt Nam khuyến khích đối thoại và hợp tác giữa các quốc gia và tất cả các bên liên quan thích hợp, đặc biệt là tại các cơ chế nhân quyền của Liên Hợp Quốc, nhằm cải thiện phẩm chất cuộc sống cho mỗi người và tất cả mọi người trên toàn thế giới.
Việt Nam cũng cho rằng việc thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền phải được thực hiện một cách bao quát và toàn diện, trên mọi lĩnh vực dân sự, chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa và phát triển, và phù hợp với cả các tiêu chuẩn quốc tế được công nhận chung và khuôn khổ pháp lý liên quan của mỗi quốc gia.
Như thế, các hành vi xâm phạm các nhân quyền phổ quát này đều là phản động. Hơn nữa, chúng còn vi phạm chính sách của nhà nước được xác nhận với quốc tế như trên.
LHQ có là gì không?
LHQ là tập hợp của các nhà nước tình nguyện tham gia. Hiện nay LHQ có 193 quốc gia thành viên. Khi tham gia, mỗi quốc gia thành viên đều đương nhiên thừa nhận toàn bộ bản Tuyên Ngôn Nhân Quyền Phổ Quát. Phổ quát nghĩa là áp dụng cho mọi người, ở mọi nơi, vào mọi thời gian.
Để chứng tỏ thực tâm, một quốc gia thành viên còn tình nguyện ký các công ước LHQ về nhân quyền. Ký công ước LHQ đồng nghĩa với cam kết với các quốc gia thành viên khác. Cuộc Kiểm Điểm Định Kỳ Phổ Quát là cơ chế để các quốc gia kiểm tra lẫn nhau việc tôn trọng các quyền con người phổ quát. Ngoài ra, cứ mỗi công ước nhân quyền thì lại có một uỷ ban chuyên biệt theo dõi và rà soát định kỳ từng quốc gia một mà đã ký công ước.
Việt Nam đã ký 7 trong 9 công ước LHQ quan trọng nhất về nhân quyền và đang nghiên cứu ký nốt 2 công ước còn lại.
Quốc pháp thấp hơn điều ước quốc tế
Công ước LHQ là khế ước mang tính ràng buộc quốc tế — đã ký thì phải thực thi đúng đắn và đấy đủ. Đó là nguyên tắc “pacta sunt servanda” trong giao dịch quốc tế. Khi có mâu thuẫn với luật quốc gia thì phải ưu tiên thực thi điều ước quốc tế. Việt Nam xác nhận nguyên tắc này trong Luật ĐIều Ước Quốc Tế 108/2016/QH13 ban hành năm 2016. Xem: https://datafiles.chinhphu.vn/cpp/files/vbpq/2016/05/108_.signed.pdf
Lập luận rằng Việt Nam có chủ quyền, có quốc pháp nên tuỳ nghi không thực thi điều ước quốc tế là lý lẽ của người thiếu hiểu biết, nói bừa dẫn đến phản động.
Nhà nước Việt Nam khẳng định quyết tâm
Ngày 26 tháng 8 vừa rồi, nhà nước Việt Nam đã đưa ra một số điểm tuyên hứa nhằm bày tỏ thành tâm trân trọng các nhân quyền phổ quát. Nhà nước Việt Nam đưa ra lời tuyên hứa này để vận động tái ứng cử vào Hội Đồng Nhân Quyền LHQ nhiêm kỳ kế tiếp. Dưới đây là nguyên văn 12 điểm tuyên hứa.
Hình 2 — Phát biểu của Chủ Tịch Nước Việt Nam Lương Cường, ngày 19/09/2025
(a) Tiếp tục cải cách pháp luật và xây dựng Nhà nước pháp quyền, thúc đẩy các biện pháp hiệu quả và phân bổ đủ nguồn lực để bảo đảm tốt hơn việc thụ hưởng tất cả các quyền kinh tế, xã hội, văn hóa, dân sự và chính trị, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế được công nhận rộng rãi;
(b) Thực hiện các nghĩa vụ theo các điều ước quốc tế về nhân quyền mà Việt Nam là thành viên, đặc biệt thông qua việc ban hành kịp thời và thực hiện hiệu quả các kế hoạch hành động quốc gia có liên quan;
(c) Đẩy nhanh việc thực hiện Chương trình nghị sự 2030 về Phát triển Bền vững;
(d) Tăng cường giáo dục nhân quyền trong hệ thống giáo dục quốc gia, tăng cường đào tạo đội ngũ giảng viên về giáo dục nhân quyền, đặc biệt là ở cấp đại học, và thúc đẩy đào tạo nhân quyền cho các cơ quan thực thi pháp luật;
(e) Tiếp tục thực hiện Tuyên bố và Cương lĩnh Hành động Bắc Kinh, tập trung vào việc cải thiện sự tham gia, đóng góp và vai trò lãnh đạo của phụ nữ;
(f) Thúc đẩy chương trình nghị sự về phụ nữ và hòa bình và an ninh thông qua việc thực hiện kế hoạch hành động quốc gia về phụ nữ và hòa bình và an ninh; tăng cường sự tham gia của phụ nữ vào các quá trình gìn giữ hòa bình và giải quyết xung đột, đảm bảo họ được bảo vệ khỏi bạo lực và bóc lột, đồng thời thúc đẩy sự đại diện của họ trong các vai trò lãnh đạo và ra quyết định;
(g) Xây dựng một môi trường số tôn trọng và bảo vệ quyền con người, thực hiện các biện pháp an ninh mạng mạnh mẽ để bảo vệ tốt hơn các nhóm dễ bị tổn thương, đặc biệt là trẻ em, khỏi bạo lực, bóc lột và lạm dụng trong môi trường số;
(h) Tăng cường đối thoại và hợp tác về quyền con người với tất cả các quốc gia và các đối tác quốc tế, bao gồm các cơ chế nhân quyền của LHQ, trên cơ sở tôn trọng và hiểu nhau, nhằm thúc đẩy sự khoan dung, hòa nhập, đoàn kết và tôn trọng sự đa dạng, đồng thời theo đuổi các nỗ lực chung để thực hiện Tuyên Ngôn Nhân Quyền Phổ Quát và Tuyên bố và Chương trình Hành động Vienna, đảm bảo tất cả các quyền con người cho tất cả mọi người;
(i) Tiếp tục đóng góp vào việc thúc đẩy đối thoại, hợp tác, khoan dung và hiểu nhau giữa các quốc gia trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, bình đẳng và cùng có lợi, cũng như thúc đẩy đối thoại giữa các quốc gia và các bên liên quan;
(j) Tham gia có trách nhiệm vào công việc của Hội Đồng Nhân Quyền và thúc đẩy vai trò cũng như hiệu quả của Hội Đồng, đặc biệt chú trọng đến quyền của các nhóm dễ bị tổn thương và tác động của các vấn đề toàn cầu, chẳng hạn như biến đổi khí hậu và chuyển đổi số, đối với việc thụ hưởng quyền con người;
(k) Tiếp tục đóng góp thiết thực vào hợp tác nhân quyền của Hiệp Hội Các Quốc Gia Đông Nam Á (ASEAN), đặc biệt thông qua hoạt động của Ủy Ban Liên Chính Phủ ASEAN Về Nhân Quyền và việc thực hiện Tuyên Bố Nhân Quyền ASEAN;
(l) Thực hiện hiệu quả các khuyến nghị đã được chấp thuận cho Việt Nam từ Kỳ Kiểm Điểm Định Kỳ Phổ Quát lần thứ tư, bao gồm cả việc rà soát và ban hành báo cáo tự nguyện giữa kỳ.
Đó là phản động
Các dư luận viên lập luận rằng LHQ không là gì cả và Việt Nam có chủ quyền nên bất chấp các cam kết với LHQ là đi ngược lại không chỉ trào lưu tiến bộ của thời đại mà cả chính sách của nhà nước đã nuôi dưỡng họ. Đó đích thị là phản động.
