Hà Nội siết kiểm soát xã hội, lo ngại kịch bản bất ổn như Nepal
Ngày 12-9, theo “Báo điện tử Chính Phủ”, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì một cuộc họp bất thường để “cụ thể hóa Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8/2025”, tập trung vào “chỉ đạo, điều hành kinh tế vĩ mô” và “ứng phó kịp thời, phù hợp” với diễn biến phức tạp bên ngoài. Cuộc họp này diễn ra chỉ một tuần sau phiên họp thường kỳ ngày 6-9, cho thấy mức độ nhạy cảm của chính quyền trước tình hình quốc tế và khu vực.
Nguồn tin và cách truyền đạt của truyền thông nhà nước khiến nhiều nhà quan sát nhận định rằng Hà Nội đang kín đáo ra lệnh cho các cấp dưới kiểm soát xã hội chặt chẽ hơn để ngăn chặn các cuộc bạo loạn chống chế độ độc đảng. Bối cảnh này diễn ra sau những hình ảnh gây sốc từ Kathmandu, Nepal, nơi các cuộc biểu tình bạo lực của thế hệ Z đã thiêu rụi khách sạn Hilton – tòa nhà cao nhất nước này – và nhiều công trình chính phủ.
Trong nhiều ngày qua, báo chí Việt Nam chỉ đưa tin vừa phải, tránh bình luận sâu về bạo loạn Nepal. Tuy nhiên, các bản tin vẫn đủ để người dân thấy cảnh người biểu tình đụng độ cảnh sát chống bạo động, đốt cháy Tòa nhà Quốc hội và Tòa án Tối cao Nepal. Theo giới phân tích, sự thận trọng này xuất phát từ lo ngại rằng các hình ảnh đó có thể truyền cảm hứng cho những bất mãn tiềm tàng trong nước.
Một điểm đáng chú ý là phần đông người biểu tình Nepal thuộc thế hệ Z (sinh từ 1997–2012). Làn sóng phẫn nộ của họ bùng lên sau khi chính quyền Kathmandu cấm hơn 20 mạng xã hội như X, Facebook, TikTok vì không tuân thủ kiểm duyệt nội dung. Những mạng xã hội này từng là nơi người dân Nepal trút bức xúc và tố cáo tham nhũng.
Bối cảnh Nepal – một quốc gia có 1/3 GDP dựa vào kiều hối – gợi nhắc Việt Nam rằng bất mãn xã hội có thể bùng phát khi người dân mất kênh bày tỏ chính kiến. Các chuyên gia lưu ý, giống như Nepal sau khi chấm dứt chế độ quân chủ năm 2008, Việt Nam cũng có một xã hội trẻ, tiếp cận Internet rộng rãi, nhưng sống trong bối cảnh kiểm soát chính trị nghiêm ngặt và tham nhũng lan rộng.
Trong hơn một năm qua, nhiều địa phương tại Việt Nam đã tổ chức các buổi “giáo dục định hướng” dành cho giới trẻ để phòng ngừa “cách mạng màu”. Ví dụ, ngày 7-1-2025, Tỉnh đoàn Cà Mau đăng bài “Nhận diện bản chất, phương thức, chiến thuật và hậu quả ‘cách mạng màu’”, kêu gọi Gen Z cảnh giác. Ngày 11-9-2024, báo Thanh Hóa cũng cảnh báo “cách mạng màu” ẩn mình trong giới trẻ, coi đó là mối đe dọa an ninh.
Các động thái dày đặc này cho thấy Hà Nội đang theo dõi sát diễn biến khu vực, đặc biệt khi các cuộc khủng hoảng kinh tế – xã hội dễ dẫn đến biểu tình quy mô lớn. Việc tái khẳng định “điều hành kinh tế vĩ mô” trong bối cảnh bất ổn bên ngoài chỉ là một phần bề nổi; điều ngầm hiểu là chế độ lo sợ sự lan tỏa của những làn sóng phản kháng tương tự như tại Nepal, nơi Gen Z đóng vai trò dẫn đầu trong cuộc nổi dậy chống tham nhũng và kiểm duyệt.
Giới quan sát nhận định, việc nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam lặp lại thông điệp “ổn định xã hội” đồng thời kiểm soát thông tin chặt chẽ hơn là dấu hiệu của sự bất an trước nguy cơ những mầm mống bất mãn trong nước có thể bùng phát, đặc biệt khi tình hình kinh tế gặp thách thức và thế hệ trẻ ngày càng có ý thức chính trị cao hơn.
