DÀNH ƯU THẾ BẦU CỬ GIỮA KỲ DỰA VÀO BẢN ĐỒ BẦU CỬ

Thái Hóa Lộc

Tiểu bang Texas và tiểu bang California đang chạy đua vẽ lại bản đồ khu vực bầu cử để giành thêm phiếu bầu cho đảng mình, củng cố lợi thế cho cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm sau và đưa đất nước vào khúc quanh chia rẽ trầm trọng.

Hạ viện và Thượng viện tiểu bang đảng Cộng hòa kiểm soát vừa thông qua bản đồ khu vực bầu cử mới, dưới sự ủng hộ của Tổng thống Donald Trump, nhằm củng cố thế đa số của đảng này tại Hạ viện Mỹ trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm 2026 tới. Ngay sau đó, Hạ viện và Thượng viện do Đảng Dân chủ kiểm soát tại tiểu bang California cũng thông qua dự luật về bản đồ bầu cử mới nhằm giành lại 5 ghế từ phe Cộng hòa. Các nhà phân tích cảnh báo, việc tái phân chia khu vực bầu cử mang tính đảng phái có thể làm gia tăng căng thẳng chính trị nước Mỹ, khi bản đồ không còn phản ánh công bằng sự thay đổi dân số mà chủ yếu phục vụ lợi ích của phe cầm quyền.

Các tiểu bang ở Mỹ thường phân chia lại các khu vực bầu cử Quốc hội 10 năm một lần dựa trên kết quả điều tra dân số. Quá trình này yêu cầu các bang phải vẽ lại ranh giới các khu vực bầu cử để phân bổ lại số ghế đại biểu tại Hạ viện. Tuy nhiên, sự điều chỉnh được thực hiện theo quy ước chứ không phải theo luật.

Các khu vực bầu cử hiện tại của Texas được phân chia lại vào năm 2021 bởi đảng Cộng hòa kiểm soát cả cơ quan Hạ viện và Thượng viện của tiểu bang, nên có sự thiên vị đáng kể về phía đảng Cộng hòa. Hiện tại, đảng Cộng hòa nắm giữ 25 trong số 38 ghế tại Hạ viện của tiểu bang. Trong bối cảnh này, đảng Cộng hòa của Texas đang phá vỡ thông lệ và tìm cách vẽ lại các khu vực bầu cử quốc hội bang một lần nữa trong vòng chưa đầy 5 năm.

“Chúng ta có một cuộc điều tra dân số mới vào năm 2020, 2021 và sang năm 2022. Tất cả các tiểu bang đều phải vẽ lại ranh giới của mình và đó là thời điểm nó phải diễn ra. Trên thực tế, Hiến pháp Mỹ quy định rằng, việc này phải diễn ra sau cuộc điều tra dân số. Vì vậy, đây là một điều mới mẻ mà Texas đang cố gắng thực hiện. Họ đang cố gắng giành quyền lực chính trị vào giữa thập kỷ này bằng cách vẽ lại các khu vực bầu cử của mình”.

Theo Giáo sư Matt Barreto - Đại học California, động lực trực tiếp thúc đẩy Texas vẽ lại bản đồ bầu cử là do yêu cầu từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Theo truyền thông Mỹ, hiện đảng Cộng hòa kiểm soát Hạ viện tại Washington với đa số mong manh 219 ghế so với 212 ghế của đảng Dân chủ. Tương tự, đảng Cộng hòa cũng kiểm soát Thượng viện nhưng với đa số mong manh 53 ghế so với 45 ghế của đảng đối thủ.

Tuy nắm đa số nhưng đảng của tổng thống thường mất ghế trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, như năm 2018 giữa nhiệm kỳ đầu của ông Trump và trong năm 2022 giữa nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Joe Biden. Trong nỗ lực tránh lặp lại lịch sử, ông Trump đang thúc đẩy việc phân chia lại khu vực bầu cử ở các bang do đảng Cộng hòa kiểm soát, trong đó, khởi đầu là Texas sẽ vẽ lại khu vực bầu cử để tăng thêm 5 ghế tại Hạ viện bang.

"Do cú điện thoại và sức ép của ông Trump, đã có một nỗ lực vẽ lại bản đồ bầu cử vào giữa chu kỳ bầu cử, điều này khá bất thường, nhưng nó đã từng xảy ra ở Texas. Và mục tiêu được tổng thống đặt ra rất cụ thể - tìm thêm 5 ghế của đảng Cộng hòa. Vì vậy, họ đã đưa ra một bản đồ mới, bản đồ này có thể sẽ mang lại cho đảng Cộng hòa 5 ghế, gần như chắc chắn là 3 ghế, ngay cả khi họ không giành được cả 5 ghế”.

Theo bản đồ bầu cử mới mà Hạ viện Texas vừa thông qua, tiểu bang Texas sẽ sáp nhập một số khu vực bầu cử then chốt của đảng Dân chủ, giảm số lượng khu vực bầu cử do đảng Dân chủ nắm giữ. Bản đồ này cũng sẽ đưa cử tri Cộng hòa bảo thủ vào các khu vực bầu cử hiện do đảng Dân chủ nắm giữ, làm suy yếu ảnh hưởng của họ. Như vậy, Texas sẽ có thêm 5 khu vực bỏ phiếu nghiêng về phe Cộng hòa. Việc điều chỉnh này sẽ tăng cơ hội cho đảng Cộng hòa giành thêm 5 ghế tại Hạ viện Mỹ từ tay đảng Dân chủ trong bầu cử giữa kỳ năm tới.

Việc cả Hạ viện và Thượng viện Texas thông qua bản đồ bầu cử mới được coi là một chiến thắng của phe Cộng hòa, sau khi nỗ lực này bị đình trệ hai tuần do các dân biểu Dân chủ ở Texas ngày 3/8 đồng loạt rời khỏi bang và biểu tình nhằm ngăn Hạ viện tổ chức bỏ phiếu. Tuy nhiên, dù đã được Hạ viện bang thông qua, nhưng sự kiện này vấp phải sự phản đối gay gắt từ đảng Dân chủ, châm ngòi cho cuộc đối đầu giữa các nhà lập pháp từ hai đảng.

Theo quan điểm những cử tri Dân chủ, thì đây là một "bản đồ Trump", rõ ràng được thiết kế để tạo ra thêm ghế tại Hạ viện cho đảng Cộng hòa.

Các dân biểu đảng Dân chủ cho rằng, việc phân chia bản đồ bầu cử có lợi cho đảng phái của mình là một biểu hiện của việc tranh giành quyền lực, làm suy yếu lá phiếu của người da màu và cộng đồng thiểu số vốn bị phân chia vào một số khu vực bầu cử nhất định.

Luật sư Melanie Miles Bazil - đảng Dân chủ khu vực bầu cử số 18 bang Texas, Mỹ cho hay: “Đó là một cuộc tranh giành quyền lực. Và điều đó đang thao túng quyền và tiếng nói của các khu dân cư truyền thống của người da đen và da nâu, làm phân tán quyền lực đó để ông Trump có thể giành được quyền lực. Đảng Cộng hòa có thể giành được quyền lực mà họ sợ rằng họ sắp mất”.

Trong lúc đó tại California, đảng Dân chủ nắm giữ 43 trong số 52 ghế và họ đang cố gắng tăng con số này lên 48, để xóa bỏ lợi thế mà đảng Cộng hòa có thể đạt được từ việc phân định lại khu vực bầu cử ở Texas. Việc thông qua nhanh chóng các biện pháp này đánh dấu một chiến thắng quyết định cho Thống đốc Gavin Newsom và đảng Dân chủ trong làn sóng phản đối nỗ lực thâu tóm quyền lực của Tổng thống Trump tại bang Texas do đảng Cộng hòa lãnh đạo.

Kế hoạch này đã được California thông qua với tỷ lệ áp đảo tại cả Hạ viện và Thượng viện của bang - vốn đều nằm dưới sự kiểm soát của đảng Dân chủ. Tuy nhiên, khác với Texas - nơi quyền quyết định nằm trong tay cơ quan lập pháp bang, California cần có sự chấp thuận của cử tri. Thống đốc bang California đã quyết định sẽ đưa bản đồ mới này ra cho cử tri bỏ phiếu vào vào ngày 4/11 tới.

Việc vẽ lại bản đồ bầu cử ở Texas và California đang làm trầm trọng thêm xung đột đảng phái tại Mỹ. Là những tiểu bang lớn tại Mỹ, những thay đổi về khu vực bầu cử ở các tiểu bang này có thể sẽ thúc đẩy làn sóng tranh giành phiếu bầu ở các bang khác, gây ra những tác động đáng kể đến cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm sau và ảnh hưởng trực tiếp đến Tổng thống Mỹ Donald Trump. Nếu đảng Cộng hòa chiếm ưu thế, sẽ thuận lợi cho thời gian còn lại trong nhiệm kỳ này của ông Trump. Còn nếu phe Dân chủ chiếm đa số, chắc chắn ông Trump sẽ gặp khó khăn hơn trong việc thực hiện các chương trình nghị sự của mình.