BÀI TOÁN NHẬP CƯ

Thái hóa Lộc

Một vụ tấn công vào đặc vụ ICE mới đây tại Dallas đã làm hai người chết và một người bị thương. Kẻ tấn công tự sát. Những tháng qua đã nhiều lần bị tấn công. Hồi tháng 7, một nhóm nghi phạm dàn cảnh để phục kích các nhân viên trung tâm giam giữ của ICE cũng gần Dallas, khiến một cảnh sát bị thương. Vài ngày sau, một tay súng khác cũng xả đạn vào cơ sở biên phòng ở McAllen, cũng thuộc tiểu bang Texas. Cùng lúc làn sóng biểu tình nhiều nơi ở Mỹ cho thấy tính nan giải của bài toán người nhập cư mà chính phủ Tổng thống Mỹ Donald Trump đang thi hành.

Làn sóng biểu tình phản đối việc truy quét người nhập cư bất hợp pháp của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã lan rộng khắp nước Mỹ. Không kể làn sóng biểu tình này nước Mỹ trước nay vẫn thường xuyên chứng kiến nhiều đợt biểu tình lớn hay nhiều vụ rắc rối liên quan người nhập cư. Điều này cho thấy người nhập cư luôn là vấn đề nóng gây nhiều tranh cãi trong lòng nước Mỹ và khiến giới chức khó khăn phải đương đầu.

Trong khi đó chủ trương của TT Trump lại quyết liệt. Vào nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đã thực hiện một loạt chính sách nhằm giảm tình trạng nhập cư bất hợp pháp và tăng cường an ninh biên giới. Chính quyền ông Trump đã chi 15 tỉ USD xây dựng khoảng 733 km hàng rào biên giới với Mexico. Ông Trump gây áp lực lên các tiểu bang, thành phố mà ông cho là bảo vệ những người nhập cư không có giấy tờ bằng cách cắt giảm nguồn tài trợ liên bang.

Giải quyết nhập cư bất hợp pháp là cam kết thương xuyên của ông Trump trong chiến dịch tranh cử tổng thống 2024. Ngay sau khi nhậm chức vào tháng Giêng năm 2025, ông Trump ban hành nhiều sắc lệnh và khai triển các nguồn lực tài chính, quân sự thực hiện cam kết này. Ngay trong ngày nhậm chức, ông Trump đã ký lệnh ban bố "tình trạng khẩn cấp quốc gia" ở biên giới phía nam, yêu cầu Bộ Quốc phòng tăng quân tới khu vực này.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth đã phê duyệt chuyển 10.000 quân tới khu vực biên giới phía nam. Đến cuối tháng 3-2025, Bộ Quốc phòng đã chi khoảng 376 triệu USD cho các hoạt động quân sự liên quan thực thi an ninh biên giới.

Từ tháng 1, chính quyền ông Trump mở rộng thẩm quyền trục xuất nhanh đến mức tối đa mà Quốc hội cho phép. Người nhập cư không có giấy tờ có thể bị trục xuất ngay lập tức không cần chờ thẩm phán di trú quyết định. Việc truy quét người nhập cư cũng được bật đèn xanh tới các địa điểm mà trước đây bị hạn chế như trường học, bệnh viện, tòa án, nơi thờ cúng, với mục tiêu trục xuất 1 triệu người nhập cư mỗi năm. Đây là mục tiêu chưa từng có và vượt xa 271.000 vụ trục xuất dưới thời Tổng thống tiền nhiệm Joe Biden vào năm 2024 vốn là mức cao nhất trong thập niên qua.

Ông Trump cũng đưa ra nhiều thay đổi đối với các quy trình nhập cư tiêu chuẩn: kiểm tra nghiêm ngặt để tăng cường an ninh quốc gia, xác định các quốc gia có nguy cơ cao đe dọa an ninh Mỹ để áp dụng lệnh hạn chế nhập cảnh.

Đầu tháng 6, ông Trump ký sắc lệnh cấm nhập cảnh đối với công dân 12 quốc gia và siết chặt nhập cảnh với công dân 7 nước. Danh sách này có thể mở rộng, bao gồm những nước không có quy trình thẩm tra phù hợp, có tỉ lệ lưu trú quá hạn thị thực cao hoặc không chia sẻ thông tin về danh tính.

Trong thông báo được Tòa Bạch Ốc đưa ra ngày 28-4, kể từ khi ông Trump nhậm chức, chính quyền đã bắt giữ hơn 150.000 người nhập cư bất hợp pháp, trục xuất 139.000 người. Mức độ bắt giữ này đã rất nhiều rất nhanh so với thời Tổng thống Biden song giới quan sát đánh giá rằng với tốc độ này chính quyền ông Trump vẫn khó đạt mục tiêu trục xuất 1 triệu người mỗi năm.

Giữa tháng 5, Phó chánh văn phòng Tòa Bạch Ốc Stephen Miller cho biết thất vọng vì số lượng người nhập cư trái phép bị bắt giữ và trục xuất quá thấp. Ông Miller dọa sẽ sa thải các quan chức cấp cao của Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) nếu không bắt 3.000 người nhập cư mỗi ngày, theo đài NBC News.

Mục tiêu của chính quyền ông Trump là bắt 3.000 người nhập cư không giấy tờ hợp pháp mỗi ngày và trục xuất 1 triệu người họ mỗi năm. Và rồi ICE huy động tổng lực tăng cường truy quét người nhập cư để đạt mục tiêu. Dù làn sóng biểu tình ở Los Angeles đã lan sang ít nhất 25 thành phố trên khắp nước Mỹ phản đối những cuộc bắt bớ người nhập cư, ICE vẫn tiếp tục truy bắt.

Vấn đề truy quét người nhập cư đang gây nhiều bất đồng và chia rẽ ở Mỹ. Ngày 11-6, Thị trưởng Los Angeles - bà Karen Bass và các nhà lãnh đạo của hơn 30 TP khác ở bang California, bao gồm Montebello, Downey, đã kêu gọi chính quyền liên bang chấm dứt chiến dịch truy quét người nhập cư. Cạnh đó, theo một cuộc khảo sát của tờ Washington Post và Trường Schar thuộc ĐH George Mason thực hiện hôm 10-6, người dân Mỹ cũng “chia phe” về quan điểm đối với các cuộc biểu tình, với 39% người ủng hộ biểu tình "chống việc thực thi luật nhập cư của chính quyền liên bang", 40% phản đối và 21% không chắc chắn.

Trái lại theo tạp chí The Atlantic, lá thư mới của ông Trump gửi những người nhập cư  vừa nhập tịch cho thấy tầm nhìn của ông về ý nghĩa của việc trở thành người Mỹ. Khi một người được nhập tịch trở thành công dân Mỹ, họ không chỉ nhận được quốc tịch mới mà thường còn nhận được một vài vật phẩm khác: một lá cờ Mỹ, một bản sao của Tuyên ngôn Độc lập và Hiến pháp, cùng lời chào từ tổng thống tiết lộ rất nhiều về đất nước mà ông lãnh đạo: nước Mỹ không chỉ là lý tưởng, mà là một quốc gia gắn chặt với văn hóa và truyền thống.

Khi Tòa Bạch Ốc công bố lá thư mới, nhiều người bất ngờ với văn phong ấm áp và lời chào thân thiện, đối lập với chính sách nhập cư khắt khe của chính quyền Tổng thống Trump. Khác với những người tiền nhiệm thường nhấn mạnh lý tưởng, ông Trump coi nước Mỹ là một khối văn hóa thống nhất, nơi những yếu tố ngoại lai được hòa tan để tạo thành bản sắc chung. 

"Nước Mỹ luôn chào đón những người chấp nhận các giá trị của chúng ta, hòa nhập vào xã hội của chúng ta, và tuyên thệ trung thành với đất nước chúng ta", ông viết. "Bằng việc tuyên thệ này, bạn đã tạo ra một mối liên kết thiêng liêng với Quốc gia của chúng ta, truyền thống, lịch sử, văn hóa và giá trị của nó".

Lá thư của ông Trump đều không sử dụng từ "người nhập cư" như ông Obama đã viết, càng không gọi Mỹ là "quốc gia của những người nhập cư" như trong thư của ông Biden. Sự chuyển đổi này phản ánh xu hướng rộng lớn hơn ở phe bảo thủ. Kết thư, ông Trump mô tả quyền công dân như một bản thỏa thuận: "Bạn đã cam kết trái tim mình với nước Mỹ, và đáp lại, nó mang đến lời hứa vô hạn về tự do và cơ hội". 

Nhìn chung bài toán “nhập cư” vẫn là bài toán khó đoán trong những diễn tiến hiện tại đối với nhiệm kỳ Tổng thống Donald Trump.