Tối cao Pháp viện đã ra các phán quyết hệ trọng theo khuynh hướng bảo tồn truyền thống trong nhiệm kỳ này
Matthew Vadum
Các thẩm phán của Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ chụp ảnh chính thức tại Tối cao Pháp viện ở Hoa Thịnh Đốn vào ngày 07/10/2022. (Phía trước, từ trái qua phải) Thẩm phán Sonia Sotomayor, Thẩm phán Clarence Thomas, Chánh án John Roberts, Thẩm phán Samuel Alito, và Thẩm phán Elena Kagan. (Phía sau, từ trái qua phải) Các thẩm phán Amy Coney Barrett, Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh, và Ketanji Brown Jackson. (Ảnh: Olivier Douliery/AFP qua Getty Images)
Khối đa số gồm sáu thẩm phán theo phái bảo tồn truyền thống của Tối cao Pháp viện đã thể hiện quyền lực của mình trong nhiệm kỳ vừa kết thúc hôm 30/06.
Họ đã áp dụng một quan điểm theo khuynh hướng bảo tồn truyền thống hay ủng hộ chính phủ có quyền lực giới hạn trong một loạt các phán quyết được nhiều người quan tâm và theo dõi liên quan đến Affirmative Action (hành động khẳng định) (1), xóa nợ vay sinh viên, tự do tôn giáo, nhập cư, và quyền sở hữu.
Nhiệm kỳ này đã diễn ra sau nhiệm kỳ gây xôn xao dư luận hồi năm ngoái. Trong nhiệm kỳ này, họ đã thúc đẩy các mục tiêu theo khuynh hướng bảo tồn truyền thống khi đảo ngược án lệ Roe kiện Wade với phán quyết rằng Hiến Pháp không quy định về quyền phá thai; công nhận việc mang súng để tự vệ ở nơi công cộng là một quyền hiến định; và giới hạn quyền quản lý môi trường của chính phủ.
Trong nhiệm kỳ này, bắt đầu từ tháng 10/2022, Pháp viện đã ban hành 58 bản ý kiến trong các án lệ được tranh luận. Nhiệm kỳ mới sẽ bắt đầu với các tranh luận trực tiếp (trình bày lập luận và trả lời câu hỏi của các thẩm phán) vào tháng Mười tới.
Ông Curt Levey, một luật sư kiêm chủ tịch của tổ chức bất vụ lợi ủng hộ pháp luật theo hướng bảo tồn truyền thống Committee for Justice, cho biết, nói chung ông hài lòng với những phán quyết được đưa ra trong nhiệm kỳ này.
“Đây là một pháp viện theo khuynh hướng bảo tồn truyền thống mang tính luật học, thực hành trường phái văn bản thuần túy (2) và chắc chắn làm theo tiền lệ pháp — miễn là vụ việc không thái quá.” Ông nói rằng ông hài lòng với việc Pháp viện đã “kiềm chế nhà nước hành chính” (administrative state), ám chỉ việc hệ thống quan chức không qua bầu cử thực thi quyền hạn mà lẽ ra phải được thực thi theo chỉ thị của các quan chức dân cử.
Đề cập đến lệnh tạm hoãn hồi tháng Tư khi Pháp viện đã ra lệnh đình chỉ tạm thời phán quyết tòa cấp dưới nhằm tạm dừng việc bán thuốc mifepristone, ông cho biết Pháp viện đã khiến một số người theo phái bảo tồn truyền thống thất vọng khi chỉ ban hành một lệnh đình chỉ trong thời gian ngắn đối với thuốc phá thai mifepristone trong vụ kiện tụng liên quan đến lệnh chấp thuận thuốc này theo quy định, nhưng sau đó Pháp viện “ngay lập tức dỡ bỏ lệnh đình chỉ này.”
Trong một cuộc phỏng vấn, ông Levey cho biết, từ quan điểm của “những người theo chủ nghĩa hợp hiến bảo tồn truyền thống” thì nhiệm kỳ này báo hiệu điềm lành cho tương lai.
“Khối cử tri trung thành của cả hai đảng sẽ tiếp tục muốn mọi thứ diễn ra theo mong muốn của họ [và là] những người chú trọng kết quả. Nhưng tôi thực sự ước rằng khối cử tri trung thành của cánh tả ít ra sẽ ngừng những luận điệu rằng tòa án này nghiêng về cánh hữu bởi vì bằng chứng cho thấy điều ngược lại.”
Ông Larry Salzman, giám đốc pháp lý của Tổ chức Pháp lý Thái Bình Dương (Pacific Legal Foundation, PLF), một tổ chức bất vụ lợi ủng hộ quyền tự do, nói với The Epoch Times rằng, trong nhiệm kỳ này, “Pháp viện một lần nữa thể hiện thiện chí để giải đáp các vấn đề căn bản.”
“Họ đã xem xét các vụ án lớn về quyền sở hữu, sự phân lập quyền lực, Tu chính án thứ 14, và ý nghĩa của các quyền công dân.”
Trong một cuộc phỏng vấn, ông Salzman cho biết Pháp viện đã xem xét “một số vấn đề phức tạp nhất mà Hiến Pháp phải giải quyết — mối quan hệ giữa chính phủ và các cá nhân, và với sự phân lập quyền lực.”
Pháp viện đã “tham gia nhiều” vào việc ngăn chặn “các cơ quan liên bang thực thi thẩm quyền hoặc làm những việc mà Quốc hội không cho phép các cơ quan này thực hiện.”
“Pháp viện đang thực hiện vai trò thích hợp của mình với tư cách là một nhánh ngang hàng với chính phủ để nói rằng, ‘Chúng tôi cho biết luật này quy định những gì, Quốc hội đã ban hành một luật, nhưng quý vị đang vượt quá giới hạn của luật đó.’ Chính vì vậy, nhánh hành pháp, tổng thống Hoa Kỳ, không thể làm những việc mà Quốc hội không cho phép.”
Ông Salzman nói rằng thật “ngây thơ khi nghĩ” rằng các phán quyết của Tối cao Pháp viện đều liên quan đến việc đảng nào bổ nhiệm các thẩm phán.
“Lập luận theo luật học vừa tinh tế vừa mang tính triết học hơn những gì quý vị có thể đánh đồng với đảng phái, và tôi không nghĩ rằng điều đó có ích cho các tổ chức của chúng ta khi có quan điểm rằng tất cả [các phán quyết] đều liên quan đến chính trị. Hoàn toàn không phải như thế. Có những nguyên tắc đằng sau tất cả những vụ án này.”
Hành động khẳng định
Trong số những phán quyết được cho rằng đáng mong đợi nhất trong nhiệm kỳ này của Tối cao Pháp viện là phán quyết với tỷ lệ 6 phiếu thuận–2 phiếu chống trong vụ tổ chức Sinh viên vì Tuyển sinh Công bằng (Students for Fair Admissions Inc., SFFA) kiện Đại học Harvard, và phán quyết với tỷ lệ 6 phiếu thuận–3 phiếu chống trong vụ SFFA kiện Đại học North Carolina (UNC) để chấm dứt áp dụng những chính sách tuyển sinh phân biệt chủng tộc tại các trường đại học Hoa Kỳ.
Pháp viện cho rằng vì các học viện quân sự không liên quan gì đến hai vụ án nói trên và vì họ có thể có những lợi ích “có thể khác biệt” và “bắt buộc” để giải thích cho chính sách này, nên các phán quyết đó không áp dụng cho họ.
Thẩm phán đương thời Sandra Day O’Connor đã báo trước sự sụp đổ của hành động khẳng định tại các trường đại học trong vụ Grutter kiện Bollinger (2003). “Chúng tôi hy vọng rằng 25 năm nữa kể từ lúc này, việc áp dụng các ưu tiên chủng tộc sẽ không còn cần thiết nữa,” bà viết, đồng thời nói thêm rằng “toàn bộ việc áp dụng ưu tiên chủng tộc của chính phủ phải có một mục đích tối hậu hợp lý.”
Hôm 29/06, Chánh án John Roberts viết rằng, trong khoảng thời gian quá lâu rồi, các trường đại học đã “kết luận một cách sai lầm rằng tiêu chuẩn để nhận biết một cá nhân không phải là các thử thách đã vượt qua, các kỹ năng được trau dồi, hay những bài học được rút ra mà là màu da của họ.”
Một sinh viên “phải được đối xử dựa trên những trải nghiệm cá nhân của người đó — chứ không phải dựa trên chủng tộc.”
“Nhiều trường đại học đã làm theo cách hoàn toàn ngược lại đã quá lâu rồi … Lịch sử theo Hiến Pháp của chúng ta không chấp nhận lựa chọn đó.”
Thẩm phán Clarence Thomas, thẩm phán Tối cao Pháp viện người Mỹ gốc Phi Châu thứ hai của quốc gia sau cố Thẩm phán Thurgood Marshall, viết rằng các chính sách tuyển sinh của những trường đại học này đã bị phơi bày “về bản chất: các ưu tiên dựa trên chủng tộc, không định hướng được đặt ra để bảo đảm có sự pha trộn chủng tộc cụ thể trong việc tuyển sinh của họ.”
Thẩm phán Ketanji Brown Jackson, nữ thẩm phán người Mỹ gốc Phi Châu đầu tiên, đã phản đối gay gắt, nói rằng phán quyết trong vụ án UNC “thực sự là một bi kịch đối với tất cả chúng ta.”
“Nhắm mắt trước thực tế [không công bằng chủng tộc], hôm nay, khối đa số trong Pháp viện đột ngột thay đổi và tuyên bố thông qua quyết định pháp lý rằng ‘công bằng chủng tộc đối với tất cả mọi người.’ Nhưng việc coi chủng tộc không liên quan về mặt pháp lý không có nghĩa là điều đó cũng như vậy trong cuộc sống.”
Ông Salzman của PLF nói rằng kết quả ở đây là đáng khích lệ.
“Nhìn chung, họ [các thẩm phán] đang sẵn sàng xem xét một lần nữa những vấn đề phức tạp nhất trong luật dân quyền, và họ đã đưa ra một lời giải đáp. Và câu trả lời đó là: Điều quan trọng không phải là nhóm người, mà điều quan trọng là các cá nhân. Và [phân biệt] chủng tộc không được chấp nhận trong đời sống cộng đồng.”
Ông nói: “Tôi nghĩ rằng phán quyết này sẽ có tác động rộng rãi về việc tái khẳng định quan điểm rằng Tu chính án thứ 14 tạo nên một Hiến Pháp không có định kiến về chủng tộc.”
Xóa nợ vay sinh viên
Hầu hết các nhà bình luận pháp lý đều không ngạc nhiên khi Pháp viện hủy bỏ chương trình xóa nợ vay sinh viên của Tổng thống Joe Biden hôm 30/06.
Tối cao Pháp viện đã bỏ phiếu với tỷ lệ 6 phiếu thuận và 3 phiếu chống, với cả sáu thẩm phán theo phái bảo tồn truyền thống đều bỏ phiếu làm mất giá trị pháp lý của chương trình này và cả ba thẩm phán thiên tả bỏ phiếu ủng hộ.
Ông Biden đã công bố kế hoạch này trong một hành động mà những người chỉ trích cho là một nỗ lực có vấn đề nếu căn cứ theo Hiến Pháp nhằm giúp đỡ các ứng cử viên Đảng Dân Chủ trong các cuộc bầu cử vào Quốc hội hồi tháng 11/2022. Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) cho biết kế hoạch này có thể sẽ tiêu tốn khoảng 400 tỷ USD nhưng Trường Wharton đã ước tính chi phí có thể vượt quá 1 ngàn tỷ USD.
Chương trình hiện không còn hiệu lực này sẽ xóa nợ khoản vay gốc lên tới 20,000 USD cho mỗi người trong số 40 triệu người vay.
Trong vụ TT Biden kiện Nebraska, Chánh án John Roberts viết rằng chính phủ đã vượt thẩm quyền khi viện dẫn Đạo luật Cơ hội Trợ giúp Giáo dục Đại học cho Sinh viên năm 2003 (Đạo luật HEROES) để xóa nợ hàng loạt.
Ông Roberts viết rằng, chính phủ “‘đã sửa đổi’ các điều khoản được trích dẫn [trong đạo luật này] giống như cách mà Cách mạng Pháp đã từng ‘thay đổi’ địa vị của giới quý tộc Pháp — điều này đã hủy bỏ địa vị đó và thay thế hoàn toàn bằng một chế độ mới.”
Thẩm phán Elena Kagan, đã không đồng tình, viết rằng chính phủ có “quyền hạn rộng rãi để giảm thiểu tác động của một tình trạng khẩn cấp quốc gia đối với khả năng trả nợ các khoản vay sinh viên của người đi vay.”
Ông Biden đã phản đối phán quyết này và quy trách nhiệm cho Đảng Cộng Hòa.
Tổng thống cho biết, 16 triệu người đã được chấp thuận để được xóa nợ và “tiền thực sự sắp được chi ra. Và rồi sau đó các quan chức dân cử của Đảng Cộng Hòa và các nhóm lợi ích đặc biệt xen vào.”
“Họ nói không, không — về căn bản là giật lấy hàng ngàn dollar tiền xóa nợ sinh viên từ tay hàng triệu người Mỹ mà lẽ ra có thể giúp họ thay đổi cuộc đời.”
Tự do tôn giáo
Pháp viện đã tiếp tục xu hướng của họ trong những năm gần đây là ngày càng bảo vệ tự do tôn giáo.
Hôm 30/06, Pháp viện đã đưa ra phán quyết với 6 phiếu thuận và 3 phiếu chống có lợi cho một người thiết kế trang web vốn là một tín đồ Cơ Đốc Giáo. Cô đã tuyên bố rằng luật của Colorado yêu cầu cô tạo các trang web để kỷ niệm các lễ cưới đồng giới là vi phạm các quyền hiến định của cô.
Thẩm phán Neil Gorsuch đã viết trong vụ án 303 Creative LLC kiện Elenis rằng Colorado không được ép buộc “một cá nhân phát ngôn theo cách phù hợp với quan điểm của họ mà bất chấp lương tâm của cô ấy về một vấn đề có ý nghĩa hệ trọng.”
Thẩm phán Sonia Sotomayor đã không đồng tình, viết rằng, “Hôm nay, Pháp viện, lần đầu tiên trong lịch sử của mình, trao cho một doanh nghiệp tiếp cận với công chúng một quyền hiến định để từ chối phục vụ các thành viên thuộc một giai tầng được bảo vệ.”
Hôm 29/06, Pháp viện đã đồng thuận ra phán quyết trong vụ án Groff kiện DeJoy rằng Bưu điện Hoa Kỳ (USPS) đã vi phạm các quyền hiến định của một bưu tá vốn là một tín đồ Tin Lành khi cơ quan này từ chối đáp ứng nguyện vọng không làm việc vào Ngày Sabbath Chủ Nhật của ông.
Thẩm phán Samuel Alito đã viết thay mặt Pháp viện: “Chúng tôi nghĩ rằng việc này đủ để nói rằng một nhà tuyển dụng phải chứng minh rằng gánh nặng của việc tạo sự thuận tiện sẽ dẫn đến chi phí gia tăng đáng kể liên quan đến việc tiến hành hoạt động kinh doanh cụ thể của họ.”
Vào thời điểm đó, luật sư Aaron Streett, người đại diện cho ông Groff, đã ca ngợi phán quyết mới này.
“Quốc gia của chúng ta có một lịch sử lâu dài trong việc bảo vệ những người đi làm khỏi bị đối xử khác biệt tại nơi làm việc chỉ vì đức tin của họ. Phán quyết này phù hợp với lịch sử đó và là một chiến thắng to lớn cho tất cả những người có đức tin.”
